(ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 17.6.2010)
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
Το προσχέδιο του Ασφαλιστικού Νόμου, που δόθηκε στη δημοσιότητα, δεν υιοθέτησε όλα τα μέτρα που υπαγορεύει το γνωστό Μνημόνιο μεταξύ Τρόικας και Ελληνικού Δημοσίου. Όπως γνωρίζουμε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το Προσχέδιο αυτό επεστράφη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για προσαρμογή, έτυχε διαπραγμάτευσης μεταξύ Τρόικας και Υπουργείου Εργασίας, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και το τελικό κείμενο θα κατατεθεί στην Ολομέλεια της Βουλής, στις 23 Ιουνίου για να ψηφισθεί στις 10 Ιουλίου.
Η ενημέρωση, λοιπόν, που μου ζητήθηκε να κάνω σχετικά με το ασφαλιστικό δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι επί του τελικού κειμένου, το οποίο μέχρι σήμερα μας είναι άγνωστο. Περιορίζομαι, λοιπόν, να σας ενημερώσω σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με το περιεχόμενο του Προσχέδιου Λοβέρδου, προσαρμοσμένο όμως στα προβλεπόμενα από το Μνημόνιο και σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες που έχουμε από την αρμόδια Επιτροπή του Υπουργείου Εργασίας.
Ι. Τί αλλαγές επέρχονται στο θέμα της συνταξιοδότησής μας ως δικη¬γόρων.
1. Όπως γνωρίζουμε όλοι, με βάση τον Νόμο Σιούφα, οι ασφαλισμένοι χω¬ρίζονταν μέχρι τώρα στους προ του ’93 και στους μετά το ’93 με συ¬ν¬τάξεις πείνας όσον αφορά τους τελευταίους.
Σήμερα ισοπεδώνονται οι πάντες στα ίδια ε¬πί¬πεδα σύνταξης μετά το 2015, δηλαδή οι προ και οι μετά το ’93 ασφαλι¬σμέ¬νοι, με ελαφρά βελτίωση όσον αφορά τους μετά το ’93 ασφαλισμένους, σε σχέ¬ση με τα σημερινά ισχύοντα και κατάφορα χειρότερα όσον αφορά τους προς τους ’93 ασφαλισμένους, που θα λάβουν σύνταξη μετά το 2015.
2. Οι κατηγορίες των δικαιουμένων εντελώς διαφορετική σύνταξη είναι τρεις:
α) Η μία κατηγορία είναι αυτοί, οι οποίοι το αργότερο μέχρι τέλος του 2010 έχουν ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα με τα μέχρι τώρα ισχύ¬ο¬ντα στο Ταμείο Νομικών να λάβουν σύνταξη. Μπορούν να την λά¬βουν εφ’ όσον φύγουν από το επάγγελμα το αργότερο μέχρι το 2013. Η προσαύξηση της σύνταξης που θα λάβουν για τα τρία χρόνια από το 2010-2013 θα είναι μικρότερη από αυτή που προβλέπετο μέχρι σήμερα.
Τελευταία πληροφόρηση από το Υπουργείο Εργασίας, που τη μεταφέρω με κάθε επιφύλαξη, είναι ότι οι έχοντες ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι την 31.12.2010 «κλειδώνουν» τα δικαιώματά τους αυτά και μπορούν να λάβουν σύνταξη με τα νυν ισχύοντα ανεξάρτητα του χρόνου αποχώρησής τους από το επάγγελμα.
β) Δεύτερη Κατηγορία: Για όσους ωριμάσουν τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα, με τα νυν ισχύοντα ως προς την ηλικία και το χρό¬νο δικηγορίας, μεταξύ 2010 και 2015. Για τα χρόνια δικη¬γο¬ρί¬ας μέχρι το 2010 θα λάβουν τα αντίστοιχα με τα νυν ισχύοντα, ε¬νώ για την εργασία τους από το 2010 έως το 2015 θα υ¬πο¬λο¬γι¬σθεί η σύνταξη με το νέο τρόπο που καθιερώνει χαμηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης.
γ) Η τρίτη κατηγορία είναι για όσους δεν έχουν ωριμάσει τα συ¬ντα¬ξι¬ο¬δοτικά τους δικαιώματα μέχρι το 2015 με τα νυν ισχύοντα και για όσους βεβαίως θα ασφαλίζονται από 1.1.2011 και μετά. Τι ισχύει για όλους αυτούς που αποτελούν τη συντριπτική πλειο¬ψη¬φί¬α αλλά και όλους που θα ασφαλισθούν στο μέλλον;
(1) Ουσιαστικά καθιερώνεται ο 40ετής ασφαλιστικός βίος και η η¬λι¬κί¬α τουλάχιστον των 65 ετών για να λάβουν πλήρη σύνταξη. Μέχρι σή¬μερα τα ελάχιστα χρόνια για συνταξιοδότηση ήταν 35 με ηλικία 62 ετών για άνδρες και 60 για γυναίκες με προσαύξηση της σύνταξης, εφ’ ό¬σον κάποιος έμενε περισσότερα χρόνια στο επάγγελμα. Επίσης, αν κάποιος είχε 37 χρόνια ασφάλισης έφευγε χωρίς προϋποθέσεις ηλικίας.
(2) Επέρχεται δραματική μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης του συ¬ντάξιμου μισθού. Για ασφαλισμένο χρόνο 35 ετών επέρχεται μεί¬ωση των σημερινών επιπέδων συντάξεων περίπου 45%.
(3) Γίνεται εντελώς ασύμφορη η συνταξιοδότηση με λιγότερα από 40 έτη ασφάλισης, ενώ οι πλήρεις συντάξεις, δηλαδή με 40 έτη δι¬κηγορικής εργασίας, που θα δίδονται μετά το 2015, θα είναι κα¬τά πολύ μικρότερες σε σχέση με ό,τι ισχύει σήμερα. Με κάθε βέ¬βαια επιφύλαξη και σύμφωνα με τους συντελεστές, που δί¬δο¬νται στο Προσχέδιο Λοβέρδου, λαμβανομένης υπόψη της σημερινής εισ¬φο¬ράς στο Ταμείο Νομικών ως προς την 1η Ασφαλιστική Κλάση, που είμαστε σχεδόν όλοι ασφαλισμένοι, η σύνταξη ανέρχεται με¬τά 40 χρόνια:
Βασική € 360,00
Αναλογική € 451,60
Σύνολο € 811,60
Προσοχή όμως: Η βασική σύνταξη δεν είναι εξασφαλισμένη και θα δίδεται με εισοδηματικά κριτήρια. Δηλαδή αν κάποιος έχει συγκεκριμένη ιδιοκτησία, η οποία ακόμη δεν έχει καθορισθεί, δεν θα λαμβάνει τη βασική σύνταξη παρά μόνο την αναλογική, δηλαδή € 451,60. Και αυτή όμως η αναλογική σύνταξη των € 451,60 δεν γνωρίζουμε αν είναι η τελική, διότι απ’ ό,τι διαβάσαμε στις χθεσινές εφημερίδες πρέπει τελικά το ποσοστό αναπλήρωσης να είναι διαφορετικό απ’ αυτό, που αναφέρεται στο Προσχέδιο Λοβέρδου.
(4) Από το 2020 τα όρια ηλικίας για δυνατότητα συνταξιοδότησης θα αυ¬ξάνο¬νται περαιτέρω, ανάλογα με την αύξηση του προσδόκι¬μου ζωής, ανά τριετία π.χ.: τα 65 έτη μπορεί να γίνουν 66 κ.ο.κ.
(5) Προβλέπονται αυστηρές ποινές, δηλαδή μείωση ποσού σύνταξης, τόσο της αναλογικής όσο και της βασικής, για ό¬σους επιθυμούν να αποχωρήσουν με λιγότερα ασφαλιστικά έτη ή μικρότερη ηλικία. Μείωση, δηλαδή, των συνταξιοδοτικών παροχών κατά 6% ετησίως για τους επιθυμούντες να λάβουν σύνταξη μεταξύ των ηλικιών 60-65. Π.χ.: Αν φύγεις στα 60 σου αποδίδεται μει¬ω¬μένη σύνταξη κατά 30%.
* Τελευταία πληροφόρηση μόλις χθες το μεσημέρι από την αρμόδια Επιτροπή του Υπουργείου Εργασίας, που μεταφέρω με κάθε επιφύλαξη, μας διαβεβαιώνει ότι η Νέα σύνταξη, όπως σας είπα, θα αφορά μόνο τους ασφαλιζόμενους από το 2011 και μετά, ενώ οι ήδη ασφαλισμένοι «κλειδώνουν» τα χρόνια εργασίας τους μέχρι το 2010 μετά τα νυν ισχύοντα, ενώ τα υπόλοιπα μέχρι συμπληρώσεως 40ετίας θα υπολογίζονται, σύμφωνα με τον νέο τρόπο, π.χ. Δικηγόρος που μέχρι το 2010 θα έχει 20 έτη δικηγορίας, τα 20 έτη θα υπολογισθούν για τη σύνταξή του με τα νυν ισχύοντα και τα υπόλοιπα 20 έτη, σύμφωνα με τον νέο τρόπο, που καθιερώνει χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης. Αν ισχύσουν τελικά αυτά, είναι μία καλή εξέλιξη για τους ήδη ενεργούς Δικηγόρους.
ΙΙ. Ποιές είναι οι πλευρές του Προσχέδιου Λοβέρδου που δίνουν κάποιες προοπτικές βελτιώσεων για το μέλλον:
α) Σύμφωνα με το Προσχέδιο Λοβέρδου όλοι οι Ασφαλιστικοί Φορείς, που αφορούν στην Κύ¬ρια Ασφάλιση, δηλαδή τις συντάξεις, ενοποιούνται μέχρι το 2018 σε τρεις. Των Μισθωτών, των Αυτοαπασχολούμενων και των Αγροτών. Ακόμη δηλαδή και οι δημόσιοι υπάλληλοι θα υπάγονται στο Ταμείο των Μισθωτών, αφού ό¬λοι οι νεοπροσλαμβανόμενοι θα ασφαλίζονται πλέον στο Ι.Κ.Α. και όχι στο Δη¬μόσιο.
Εξαίρεση από αυτή την ενοποίηση, σύμφωνα πάντοτε με το Προσχέδιο Λοβέρδου, η οποία θα ήταν τραγική για μας, α¬φού θα μας ενοποιούσε με τον χρεοκοπημένο Ο.Α.Ε.Ε., γίνεται μόνο για το Τα¬μείο των Δημοσιογράφων και για το Ε.Τ.Α.Α., δηλαδή το Ταμείο στο οποίο α¬νήκει ο Τομέας Νομικών. Αντιστάθμισμα αυτής της εξαίρεσης (του Ε.Τ.Α.Α. και του Ταμείου των Μ.Μ.Ε.) είναι ότι το Κράτος δεν χρηματοδοτεί τη βασική σύ¬ν¬τα¬ξη των 360 € όσον αφορά τόσο το Ταμείο μας όσο και αυτό των Δημοσιο¬γρά¬φων, όπως κάνει με τα υπόλοιπα Ταμεία με την αιτιολογία ότι οι ετήσιοι κοινωνικοί πόροι που εισπράττουν τα Ταμεία αυτά υπερβαίνουν το 1/3 των ετήσιων εσόδων τους. Μ’ αυτά τα δεδομένα, και εφ’ όσον δεν έχουν ήδη ανατραπεί από την Τρόϊκα, διότι το Μνημόνιο προβλέπει μόνο τρία Ταμεία και όχι πέντε, γεννώνται εύλογα κάποια ερωτήματα από τα οποία δημιουργούνται προοπτικές για βελτίωση των αποδιδόμενων από το Ε.Τ.Α.Α. συντάξεων. Συγκεκριμένα:
(1) Αφού οι Τομείς Κυρίας Σύνταξης του Ε.Τ.Α.Α. δεν έχουν οικονομικό πρό¬βλη¬μα, γιατί να εξισωθούν ως προς τις αποδιδόμενες συντάξεις με όλα τα λοιπά Τα¬μεία;
(2) Αφού το Κράτος δεν εγγυάται τις συντάξεις μας και δεν χρηματοδοτεί τη βασική σύνταξη των 360 € για τους ασφαλισμένους του Ταμείου μας, αντιθέτως το Ταμείο μας χρηματοδοτεί ετήσια τον ΑΚΑΓΕ με πολύ υψηλά ποσά (μόνο ο Τομέας Νομικών κατέβαλε το 2009 15.000.000 €), τότε τι λόγο έχει, εφ’ όσον το Ταμείο μας μπορεί να καταβάλει υψηλότερες συντάξεις να μην το κάνει;
Αυτά όμως, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι θέματα που διεκδικούνται επί του παρόντος στη δεινή οικονομική κρίση, που περνάει η χώρα. Έχουμε τη δυνατότητα να τα διεκδικήσουμε και να πετύχουμε στο μέλλον υπό μία όμως βασική προϋπόθεση. Να μην ενοποιηθεί το Ταμείο μας, το ΕΤΑΑ, μ’ αυτό των Ελεύθερων Επαγγελματιών.
Θεωρώ, λοιπόν, το σημαντικότερο για μας στην παρούσα φάση ότι πρέπει να διατηρηθούν οι διακρίσεις των Ταμείων, όπως στο Προσχέδιο Λοβέρδου. Σ’ αυτό πρέπει να βοηθηθεί ο Υπουργός με επιχειρήματα για να επιβάλλει τη γνώμη του στην Τρόικα. Αυτό, εάν επιτευχθεί, δημιουργεί προσδοκίες για το μέλλον για καλύτερες ημέρες. Εάν δεν επιτευχθεί, τότε δεν υπάρχει μέλλον στις συντάξεις μας, οι οποίες θα καταλήξουν σε επιδόματα γήρατος. Και αυτά ακόμη τα επιδόματα γήρατος, σε περίπτωση ενοποίησης του Ταμείου μας με τον ΟΑΕΕ, είναι αμφίβολο αν θα καταβληθούν ποτέ, αφού το Κράτος παύει να εγγυάται τις συντάξεις και η περιουσία του Ταμείου μας θα εξανεμισθεί για την πρόσκαιρη κάλυψη των τεράστιων ελλειμμάτων του ΟΑΕΕ.
β) Τέλος, όσον αφορά στις Επικουρικές συντάξεις αν και ανοίγει ο δρόμος για τη μείωσή τους με το άρθρο 15 του Προσχέδιου Λοβέρδου, αυτές δεν θίγονται επί του παρόντος αλλά το θέμα παραμένει ανοικτό για το φθινόπωρο.
ΙΙΙ. Όσον αφορά στην Υγεία. Εδώ τα πράγματα είναι άκρως νεφελώδη. Η υ¬γεία αποσπάται από το Ε.Τ.Α.Α. και δημιουργείται, μετά από 2 χρόνια, ένα «Ε¬νιαίο Σύστημα Υπηρεσιών Υγείας» για όλους τους ασφαλισμένους της χώ¬ρας. Ο φορέας αυτός φεύγει από το Υπουργείο Απασχόλησης και πηγαίνει στο Υπουργείο Υγείας.
Το μόνο που μας λέει το Προσχέδιο Λοβέρδου είναι ότι το Ε.Σ.Υ., τα Πο¬λυ¬ϊατρεία και τα Νοσοκομεία του Ι.Κ.Α. και όλα τα λοιπά λειτουργούντα Ιατρεία στα Ασφαλιστικά Ταμεία, δηλαδή οι μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτερο¬βάθ¬μι¬ας Υγείας, εντάσσονται και λειτουργούν σε ενιαίο πλαίσιο και θα εξυπη¬ρε¬τούν όλους τους ασφαλισμένους της χώρας.
Τέλος, για την ομαλή μετάβαση στο Ενιαίο αυτό Σύστημα Υπηρεσιών Υ¬γείας συστήνεται αφ’ ενός ένα Συμβούλιο, στο οποίο δεν συμμετέχει εκ¬πρό¬σω¬πός μας και το οποίο στην ουσία εντός 2 ετών θα φέρει έτοιμο αυτό το Σύ¬στη¬μα για την Ενιαία Περίθαλψη, όλου του πληθυσμού της χώρας, απ’ αυτό. Συ¬¬στήνεται επίσης και ένα δεύτερο Συμβούλιο, στο οποίο για λογαριασμό μας συ쬬μετέχει μόνο ο Πρόεδρος του Ε.Τ.Α.Α., και το οποίο εντός 2 ετών, θα προ¬βεί σε ενέργειες προετοιμασίας λειτουργίας εντός τέτοιου συστήματος, οι οποί¬ες απαριθμούνται στο Νομοσχέδιο, όπως π.χ. θα ετοι¬μά¬σει τον Κανονισμό Πα¬ροχών Υγείας για όλο τον πληθυσμό της χώρας, θα προετοιμάσει τις συμ¬βά¬σεις με όλους τους Παρόχους Υγείας κλπ.
Δηλαδή με λίγα λόγια υποβάθμιση των Παροχών Υγείας σε ενιαίο επί¬πε¬δο για όλο τον πληθυσμό της χώρας με τις ίδιες προϋποθέσεις και πα¬ρο¬χές. Στα 2 αυτά χρόνια πρέπει να διεκδικηθεί η εξαίρεση των Τομέων Υγείας του Ε.Τ.Α.Α. από την ενιαία αυτή ρύθμιση, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα επιτύχουμε σήμερα τη μη ενοποίηση του Ε.Τ.Α.Α. με τον Ο.Α.Ε.Ε.
IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Στην πρόταση διακρίνεται μία προσπάθεια μετάθεσης ενός μεγάλου τμή¬ματος της ευθύνης για την αντιμετώπιση του κινδύνου γήρατος στον ίδιο τον ασφαλισμένο, δηλαδή να περιορισθεί το κράτος στην διατήρηση ενός πε¬ριο¬ρισμένου πεδίου ασφάλειας.
Η τάση αυτή αναγκαστικά θα ωθήσει τους εύπορους στην ιδιωτική α¬σφά¬λιση για αναπλήρωση του δημιουργούμενου κενού προκειμένου να δια¬τη¬ρή¬σουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής. Το φαινόμενο αυτό μήπως α¬πο¬τελεί τον προάγγελο για μελλοντική θεσμοθέτηση της προαιρετικής υπα¬γω¬γής στην δημόσια κοινωνική ασφάλιση;
Εκτιμάται, λοιπόν, ότι για πρώτη φορά καθιερώνεται ως υποκα¬τά¬στα¬το της κοινωνικής ασφάλισης, η υποχρεωτική προσφυγή στην ιδιωτική α¬σφά¬λιση.
Επομένως, η μείωση του επιπέδου της δημόσιας ασφαλιστικής προ¬στα¬σίας οδηγεί στην έμμεση ιδιωτικοποίηση του συστήματος.
Έτσι, με βάση τη νέα ρύθμιση για το ασφαλιστικό, όπως επίσης το γε¬γο¬νός ότι οι νέοι επιστήμονες εισέρχονται στην αγορά εργασίας κατά κανόνα μετά το τρια¬κο¬στό έτος της ηλικίας (Βασικές σπουδές, μεταπτυχιακό, στενότητα απασχό¬λη¬σης – ανεργία), η λήψη του μέγιστου ποσού της δικαιούμενης σύνταξης δεν μπο¬ρεί να γίνει νωρίτερα από το 70ό ή 75ο έτος της ηλικίας.
Αυτό και μόνον το γεγονός ισοδυναμεί με οιονεί κατάργηση της Κοι¬νω¬νι¬κής Ασφάλισης. Με λίγα λόγια, οι σημερινοί Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (Φ.Κ.Α.) που ως στόχο είχαν την εκπλήρωση της Συνταγματικής επιταγής, σχε¬τικά με τη μέριμνα του Κράτους για την κοινωνική ασφάλιση των πολιτών, ο¬λο¬ένα και περισσότερο τείνουν να μην ανταποκρίνονται στην αποστολή τους αυ¬τή.
Θεωρώ ότι για εμάς τους Δικηγόρους της Θεσσαλονίκης δεν μας αιφνιδίασαν τα γεγονότα. Οι Δικηγόροι της Θεσ¬σα¬λο¬νίκης διαβλέποντας την πορεία του ασφαλιστικού, δημιούργησαν δύο Φο¬ρείς Ν.Π.Ι.Δ., το ΤΑ.ΔΙ.Θ. και το ΚΑ.ΔΙ.Θ., που σήμερα έχουν ως σκοπό την παροχή εφάπαξ. Με την εξέλιξη του Ασφαλιστικού, όπως διαφαίνεται, που ή μεν σύνταξη θα αντικατασταθεί από ένα επίδομα γήρατος και οι παροχές υγείας θα υποβαθμισθούν τραγικά, τα Ταμεία αυτά ως Ν.Π.Ι.Δ. μετατρεπόμενα σε Επαγγελματικά Ταμεία Ασφάλισης του Ν. 3029/2002 θα έχουν ως σκοπό τη συμπλήρωση της ασφαλιστικής προστασίας, που παρέχεται από το Κράτος με τη χορήγηση στους ασφαλισμένους τους ασφα¬λιστικής προστασίας, πέραν από εκείνην που παρέχεται σ’ αυτούς από την υποχρεωτική Κοινωνική Ασφάλιση, για έναν ή περισσότερους ασφαλι¬στι¬κούς κινδύνους, όπως ασθένεια, αναπηρία, εφάπαξ ή ακόμη και καταβολή συ¬μπλη¬ρωματικού ποσού επιπλέον της σύνταξης ως οιονεί Επικουρικό Ταμείο.
Με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύεται η αλληλεγγύη που υπάρχει μεταξύ μας, η οποία έμπρακτα αναδείχθηκε με την ίδρυση του ΚΑ.ΔΙ.Θ. και ΤΑ.ΔΙ.Θ.
Ενόψει των ανωτέρω, πιστεύω ότι ήλθε η ώρα οι Δι¬κη¬γό¬ροι όλης της χώρας να προχωρήσουν στη δημιουργία ενός ή περισσότερων αυτοδιαχειρι¬ζόμε¬νων – αυτοτελών νομικών προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκο¬πικού χα¬ρακτήρα, δηλαδή Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης με σκοπό την παροχή συ¬μπληρωματικής κοινωνικής προστασίας σε σχέση με τη διαρκώς μειούμενη προ¬στασία που παρέχει η δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση. Το θέμα είναι πολύ μεγάλο και πολύ σοβαρό και πρέπει να τύχει μελέτης για τη δυνατότητα εφαρμογής του προτού οι Δικηγόροι στραφούν στις Ασφαλιστικές Εταιρείες.
Η αλληλεγγύη αυτή είναι απαραίτητη για την ύπαρξη κοινωνικής συ¬νο¬χής μεταξύ μας καθώς και για την μείωση του αισθήματος αβεβαιότητας και α¬να¬σφάλειας, αγαθά απαραίτητα για να ζήσουμε με πιο ανθρώπινες συνθήκες.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ Γ. ΠΕΤΜΕΖΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
Πρόεδρος ΤΑ.ΔΙ.Θ.